5510 sayılı Kanunun 7'nci maddesinde, sigortalılığın başlangıcı; 8'inci maddesinde, sigortalılığın bildirimi ve tescili; 9'uncu maddesinde ise sigortalılığın ne zaman sona ereceği, Kuruma ne zaman ve kim tarafından bildirileceği belirtilmiştir. Aşağıda; sigortalılığın başlangıcı, sona ermesi ve bildirim süreleri ile kim tarafından hangi sürede yapılacağı, genelgeler ve yönetmeliklerle birlikte ayrıntılarıyla açıklanmıştır.

Bildirim sürelerinin hesabında; işe giriş bildirgelerinde süreler, sigortalılığın başladığı tarihten itibaren başlarken; işten ayrılış bildirgelerinde ise takip eden günden itibaren başlar.

4/A (SSK) KAPSAMINDAKİLER

4/A (SSK) Kapsamındaki Sigortalılık Ne Zaman Başlar?

4/A kapsamındaki zorunlu sigortalılık; sigortalıların, çalışmaya başladıkları tarihte başlar . Mesleki veya teknik eğitim ile mesleki ve teknik ortaöğretim sırasında tamamlayıcı ya da alan eğitimine başladıkları veya stajyer, bursiyer olarak göreve başladıkları tarihten itibaren başlar.

4/A (SSK) Kapsamındaki Sigortalılığın Başlangıcı Kuruma En Geç Ne Zaman Bildirilir?

İşverenler; sigortalıları işe başlatmadan en geç bir gün önce, işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmek zorundadırlar. Fakat, bir gün öncesi resmi tatil ise; işe giriş bildirgesi, bu tatil gününü takip eden ilk iş gününde verilir. Bazı örnekler;

17.03.2020 Salı günü işe başlayacak sigortalının işe giriş bildirgesi, en geç 16.03.2020 Pazartesi günü Kuruma verilmek zorundadır.
16.03.2020 Pazartesi günü işe başlayacak sigortalının işe giriş bildirgesi, en geç 16.03.2020 Pazartesi günü Kuruma verilmek zorundadır.
15.03.2020 Pazar günü işe başlayacak sigortalının işe giriş bildirgesi, en geç 16.03.2020 Pazartesi günü Kuruma verilmek zorundadır.
14.03.2020 Cumartesi günü işe başlayacak sigortalının işe giriş bildirgesi, en geç 13.03.2020 Cuma günü Kuruma verilmek zorundadır.

İlk defa tescil edilen iş yerlerinde, yani ilk defa sigortalı çalıştırılmaya başlanılan iş yerlerinde; bu tarihte ve bu tarihten itibaren 1 ay içerisinde işe alınacak sigortalıların işe giriş bildirgeleri, söz konusu 1 aylık süre içinde Kuruma verilebilir. Yukarıdaki bilgiler ile birlikte örnek vermek gerekirse;

12.08.2020 tarihinde tescil edilen iş yerinde çalışmaya başlayan sigortalıların; işe giriş bildirgeleri, en geç 12.09.2020 tarihine kadar; ki bu tarihin de cumartesi gününe yani resmi tatile rastlaması nedeniyle, izleyen ilk iş günü olan 14.09.2020 Pazartesi, saat 23:59'a kadar Kuruma verilebilir.

İş yerlerinin tescil tarihi, ilk defa sigortalı çalıştırılmaya başlanan tarihtir.

İnşaat, balıkçılık, tarım ve hayvancılık iş yerlerinde işe başlatılacak sigortalıların; işe giriş bildirgeleri, en geç çalışmaya başladıkları gün verilebilir.

41XX, 42XX, 43XX inşaat, 03XX balıkçılık, 01XX tarım ve 011X hayvancılık iş yerlerine verilen iş kolu kodlarıdır. Söz konusu bu iş yerlerinden, aynı gün için işe giriş bildirgeleri verilebilir.

Kamu idarelerince istihdam edilen; işsizlik sigortasına tabi olmayan sözleşmeli personeller (657 sayılı Kanun, 4/B kapsamındakiler) ve yurt dışı görevlerde çalıştırılmak üzere işe alınanlar ile yabancı ülkelere sefer yapan Türk bayraklı kara, deniz ve hava ulaştırma araçlarına sefer esnasında çalıştırılmak üzere işe alınan sigortalıların, işe giriş bildirgeleri; çalışmaya başladıkları tarihten itibaren 1 ay içinde Kuruma verilebilir.

5510 sayılı Kanunun, ek 15'inci maddesi kapsamındaki güvenlik korucularının bildirimleri de Valiliklerce, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren 1 ay içinde Kuruma yapılmalıdır.

Örneğin; Ali, Veli, Mehmet ve Ahmet isimli dört erkek kardeşten, Ali'nin 657 sayılı Kanunun 4'üncü maddesinin (B) bendine tabi olarak Sosyal Güvenlik Kurumunda; Veli'nin Dışişleri Bakanlığı'nın yurt dışı biriminde; Mehmet'in Japonya'ya sefere giden bir gemiye sefer esnasında ve Ahmet'in de güvenlik korucusu olarak Hatay Valiliğince çalıştırılmak üzere 12.08.2020 tarihinde işe alınmaları halinde, hepsinin işe giriş bildirgeleri 12.09.2020 tarihine, bu tarihinde cumartesi gününe denk gelmesi nedeniyle 14.09.2020 tarihine kadar Kuruma verilir.

Hazine ve Maliye Bakanlığı vizesine tabi kamu idarelerinde çalışacak sigortalıların işe giriş bildirgeleri, vize işleminin gerçekleştiğine dair yazının ilgili kamu idaresine ulaşmasını takip eden ikinci iş gününün sonuna kadar Kuruma verilebilir.

Aynı şekilde; özelleştirilen iş yerlerinden, diğer kamu kurum ve kuruluşlarına nakledilen sözleşmeli veya sözleşmesiz personellerin işe giriş bildirgeleri, ilgili kurumlarda çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ikinci iş gününün sonuna kadar Kuruma verilebilir.

Yabancı uyruklu çalışanların işe giriş bildirgesi Kuruma nasıl ve ne sürede verilmelidir?

11.04.2014 tarihinden itibaren;

Çalışma izin belgesindeki başlangıç tarihinden itibaren 30 gün içinde,
Çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihi ile çalışma izin tarihinin farklı olması halinde ise işverene tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde,

Kuruma verilmelidir.

11.04.2014 tarihinden önce, söz konusu bu süreler 45 gün olarak uygulanmaktaydı. (6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, Md. 27.)

Türkiye'ye 90 günden daha az süreyle gelen yabancılara, yabancı kimlik numarası verilmediği için bu kişilerin işe giriş bildirgeleri kağıt ortamında Kuruma verilmelidir. Söz konusu bu sigortalılar yine yabancı kimlik numarası alamadan işten ayrılır iseler yine işten ayrılış bildirgesi de kağıt ortamında Kuruma verilir.

4/A(SSK) kapsamındaki sigortalılar, çalışmaya başladıklarını; 1 ay içinde e-devlet üzerinde bu adresten elektronik ortamda kendileri bildirebilirler.

4/A kapsamındaki sigortalılar için verilen işe giriş bildirgeleri, işe giriş tarihini takip eden ilk iş günü saat 23:59'a kadar iptal edilebilir.

4/A (SSK) Kapsamındaki Sigortalılık Ne Zaman Sona Erer?

Hizmet akitlerinin sona erdiği tarihten veya sigortalı sayılmalarını gerektiren halin sona ermesinden itibaren sigortalılık niteliği sona erer.

2925 sayılı Kanuna tabi süreksiz tarım işçilerinin sigortalılığı;

Primlerini gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte ait olduğu yılı takip eden yılın Şubat ayı sonuna kadar ödemeyenlerin, o yılın 1 Ocak gününden,
Sigortalılıklarına devam etmek istemediklerini Kuruma yazılı olarak bildirenlerin, bu bildirimin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi izleyen yılbaşından,
Kanuna ve 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sandıklara tabi olarak çalışmaya başlamaları nedeniyle prim veya kesenek kesilmeye başladığı tarihten,

itibaren sona erer.

4/A kapsamındaki sigortalılar için; aylık prim ve hizmet belgesi verilmemesi veya tutukluluk ve gözaltı hâli, yol izni ve diğer ücretsiz izinler, devamsızlık, puantaj, kısmi istihdam, yarım çalışma, fesih tarihinde çalışmama ve diğer nedenlerle aylık prim ve hizmet belgesinde gün ve kazanç bildirilmemesi halinde en son primin ilişkin olduğu tarih itibarıyla sigortalılık durdurulur. Bunların dışındaki eksik gün nedenleri ile gün ve kazanç bildirilmemesi halinde ise sigortalılık niteliği devam eder. İlgili kanununda belirtilen ücretsiz izin hallerinde ise iznin sona erdiği tarih itibarıyla sigortalılık durdurulur.

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği; Madde 14, 4'üncü Fıkra, (ç) bendi.

Yukarıdaki bilgiye örnek vermek gerekirse; 1.5.2020 tarihinde hastalık nedeniyle 1 ay istirahat raporu alan sigortalının, aylık prim ve hizmet belgesinde "1- İstirahat" eksik gün nedeni ile gün ve kazanç bildirilmeyecek ve sigortalılık niteliği devam edecektir. Aynı sigortalının 1.6.2020 tarihinde yine hastalık nedeniyle rapor alması halinde, kendisine iş göremezlik ödeneği ödenebilecektir.

Kısacası; eksik gün nedenleri ile en az 1 gün kazanç bildirildiği müddetçe sigortalılık niteliği devam edecek ve 5510 sayılı Kanunun 18'nci maddesindeki (Geçici iş göremezlik ödeneği) şartların sağlanması halinde geçici iş göremezlik ödeneği ödenecektir.

İstirahat raporu süresi içinde; sigortalılık niteliği herhangi bir nedenle sona ererse, sigortalılığın sona erdiği tarihten sonra en fazla 9'uncu güne kadar (dahil) geçici iş göremezlik ödeneği ödenir.

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği; Madde 40, 10'ıncı Fıkra.

4/A (SSK) Kapsamındaki Sigortılılığın Sona Ermesi Kuruma En Geç Ne Zaman Bildirilir?

4/A'lıların işten ayrılış bildirgeleri, işten ayrıldıkları tarihi takip eden 10 gün içinde (10'uncu gün dahil) Kuruma verilmek zorundadır.

Örnek vermek gerekirse; Çalışmakta olduğu iş yerinden 16.10.2020 tarihinde işten ayrılan sigortalının işten ayrılış bildirgesi, bu günü takip eden 10'uncu gün olan 26.10.2020 günü saat 23:59'a kadar Kuruma verilebilir.

Kamu idarelerinde istihdam edilen, işsizlik sigortasına tabi olmayan sözleşmeli personeller ile yurtdışı görevlerde çalıştırılanlar ve yurtdışında çalışmakta iken bulunduğu ülke sosyal güvenlik sistemiyle ilişkilendirilenler veya seçimlerini bu yönde kullananların, işten ayrılışları 3 aylık süre içinde Kuruma bildirilir. Bulundukları ülke sosyal güvenlik sistemi ile irtibatlandırılanların sigortalılığı, ilgili ülkede sigortalandıkları tarihte sona erer.

4/B (BAĞ-KUR) KAPSAMINDAKİLER

4/B (BAĞ-KUR) Kapsamındaki Sigortalılık Ne Zaman Başlar?

Köy ve mahalle muhtarlarının sigortalılığı seçildikleri tarihte başlar.

Gelir vergisi mükelleflerinin, mükellefiyetlerinin başladıkları tarihte başlar.

Gelir vergisinden muaf olanların, esnaf ve sanatkâr siciline kaydedildikleri tarihte başlar.

Gelir vergisinden muaf olup esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanların, Kanunun 6 ncı maddesinin (k) bendi kapsamına girmeleri nedeniyle (kısaca; gelirlerinin asgari ücretten düşük olması, sigortalılık muafiyeti) sigortalılıkları sona erenlerden; muafiyet şartlarının ortadan kalktığını esnaf ve sanatkârlar odaları birliğinden alacakları belge ile birlikte 15 gün içinde Kuruma bildirenlerin sigortalılıkları, belgenin düzenlendiği tarihten, 15 günlük süreyi geçirenlerin ise, bildirimin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihten itibaren başlar.

Şahıs şirketleri ortaklarının (Kollektif şirket ortakları, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları, donatma iştiraki ortakları) vergi mükellefiyetlerinin başladıkları tarihte başlar.

Sermaye şirketlerinden; limited şirket ortakları ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarının sigortalılığı, ticaret sicil memurluklarınca tescil edildikleri tarihte; anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi ortaklarının sigortalılığı, yönetim kuruluna seçildikleri tarihte başlar.

Kanunun 4 üncü maddesi birinci fıkrası (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında sigortalı sayılanlardan tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların sigortalılıkları; bağlı oldukları ziraat odalarınca veya kendilerince bir yıl içinde bildirilmesi hâlinde odaya kaydedildikleri tarihten, bu süre içinde bildirilmemesi hâlinde ise bildirimin Kuruma yapıldığı tarihten başlar.

Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamındaki sigortalılardan Kanunun 6 ncı maddesinin (ı) bendi kapsamına (kısaca; gelirlerinin asgari ücretten düşük olması, sigortalılık muafiyeti) girmeleri nedeniyle sigortalılıkları sona erenlerden muafiyet şartlarının ortadan kalktığını, ziraat odalarından, ziraat odalarının bulunmadığı yerlerde tarım il/ilçe müdürlüklerinden alacakları belge ile birlikte bir yıl içinde Kuruma bildirenlerin sigortalılıkları belgenin düzenlendiği tarihten bu süreyi geçirenlerin sigortalılıkları ise bildirimin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihten başlar.

6132 sayılı Kanuna tabi jokey ve antrenörlerin sigortalılıkları lisans belgelerinin onaylandığı tarihte başlar.

4/B (BAĞ-KUR) Kapsamındaki Sigortalılığın Başlangıcı Kuruma En Geç Ne Zaman Bildirilir?

5510 sayılı Kanunun; 4'üncü maddesinin, 1'inci fıkrasının, (b) bendinin (4) numaralı alt bendinde (4/B-4) yer alan; tarımsal faaliyette bulunanlar (tarım bağ-kur) hariç diğer alt bent kapsamındakilerin bildirimleri kendileri tarafından değil, ilgili kaydı veya tescili yapan kuruluşlar tarafından yapılmak zorundadır. Bu genellemenin ufak ayrıntılarından biri; sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarından hisse devri alan yeni komandite ortaklarının sigortalılığının, ortaklar kurulunca devrin yapılmasına karar verildiği tarihten itibaren şirket yetkililerince Kuruma bildirilmesidir. Diğeri ise aynı şekilde limited şirketlerde, pay devri alarak sigortalı olan yeni ortakların bildirimidir ki bu konudaki bildirimler de aynı şekilde şirket yetkililerince yapılır. Bu bildirimlerin geç yapılması halinde idari para cezası yaptırımı -tarımsal faaliyette bulunanların kendi sigortalılıklarını bildirebilecekleri öngörülmüş olsa da bildirmemeleri halinde bile- sigortalılara değil söz konusu kuruluşlara uygulanır. Kanunun 102'nci maddesinde, açık hüküm bulunmadığından dolayı da şirket yetkililerine herhangi bir idari para cezası uygulanmaz.

4/B kapsamındaki sigortalıların, sigortalılık bildirimlerinin ne zaman yapılacağına, kısaca cevap vermek gerekirse; sigortalılık başlangıç tarihinden itibaren, tarımsal faaliyette bulunanlar ile jokey ve antrönerlerin bildirimleri 1 ay içinde, diğerlerinin ise 15 gün içinde yapılır.

Köy ve mahalle muhtarlarının sigortalılıkları, muhtar seçildiklerine ilişkin mazbatalarını ilgili seçim kurulundan aldıkları tarihten itibaren il veya ilçe mülki amirliklerince 15 gün içinde Kuruma bildirilir.

Muhtarların sigortalılığı; seçildikleri tarihten itibaren başlamasına rağmen, Kuruma bildirimlerinin süresi; seçildiklerine dair mazbatalarını ilgili seçim kurulundan aldıkları tarihten başlar.

5510 Sayılı Kanun, Madde 8, Fıkra 3.

Örnek vermek gerekirse; 31 Mart 2019 tarihinde, mahalle muhtarı olarak seçilen şahsın; sigortalılığı bu tarih itibarıyla başlayacak, mazbatasını 15.04.2019 tarihinde aldığı varsayıldığında; Kuruma bildirimi, mazbatasını aldığı tarihten itibaren 29.04.2019 tarihine kadar 15 gün içinde yapılacaktır.

Sigortalılıkları vergi mükellefiyetlerinin başladığı tarihte başlayan sigortalıların (Kollektif şirket ortakları, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları, donatma iştiraki ortakları ile basit usûl gelir vergisi mükellefleri) bildirimleri, vergi mükellefiyeti işlemlerinin tesis tarihinden itibaren 2 ayı geçmemek üzere; vergi dairesinde işe başlama işlemlerinin tekemmül etirildiği tarihten itibaren, en geç 15 gün içinde sigortalı işe giriş bildirgesi Kuruma bildirilirler.

Buradan anlaşılması gereken; vergi dairelerinin, vergi mükelleflerinin işe giriş bildirgelerini Kuruma vermek için en fazla 2 aylık süreleri olduğu değildir. Vergi dairelerinin, mükellefiyet işlemlerini tekemmül ettirmek için 2 aylık süreleri olduğu ve bu süre zarfında her ne zaman bu işlemleri gerçekleştirirlerse o tarihten itibaren, işe giriş bildirgesini Kuruma vermek için 15 günlük süreleri olduğudur. Kurumun ilgili tescil servislerinde, vergi dairelerinden gelen bildirimlerde dikkat edilen unsur tekemmül tarihidir ki idari para cezası yaptırımları buna istinaden uygulanır. (2013/11 Sayılı Genelge; Üçüncü Kısım, İkinci Bölüm, Örnekler 1 ve 3.)

Vergi dairesinde işe başlama işlemlerinin tekemmül ettirildiği tarih demek; vergi mükellefiyeti işlemlerinin tamamlanması(mükelleflerin işe başladıklarını vergi dairelerine bildirmeleri, vergi dairelerinin gerekli kontrollerden sonra iş yerinde yoklama yapmaları) akabinde, sisteme mükellefiyet tesisi için bilgi girişi yaptıkları tarih demektir.

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği; 11'inci madde, 1'inci fıkra, (4) numaralı bent, (a) alt bendi.

Örnek vermek gerekirse; 11.03.2020 tarihinde vergi mükellefiyeti başlayan sigortalının, sigortalılığı bu tarih itibarıyla başlar ve vergi dairesi tarafından işe başlama işlemleri en geç 11.05.2020 tarihine kadar tekemmül ettirilir. Vergi dairesinin, mükellefiyete dair işlemleri 21.04.2020 tarihinde tekemmül ettirdiği (kısaca sisteme girdiği) varsayıldığında; bu tarihten itibaren 15'inci gün olan 05.05.2020 tarihine kadar, işe giriş bildirgesini Kuruma vermelidir. Aksi halde vergi dairesine idari para cezası uygulanır.

2013/11 sayılı genelgeden bir örnek vermek gerekirse; Doktorluk mesleğinden dolayı 20.5.2011 tarihinde gerçek usulde vergi mükellefiyeti başlayan sigortalının sigortalılığı 20.5.2011 tarihi itibariyle başlatılır. Bu sigortalının mükellefiyeti vergi dairesince tesis edilip, 20.7.2011 tarihinde tekemmül ettirilerek 1.8.2011 tarihinde Kurum kayıtlarına ilgili vergi dairesince elektronik ortamda aktarılması halinde, tekemmül tarihinden itibaren 15 gün içerisinde (3.8.2011’e kadar) bildirim yapılması yükümlülüğüne uyulduğundan dolayı bildirim süresinde yapılmış kabul edilir.

Yukarıdaki örnekte belirtilenin bir benzeri ilgili genelgede, takip eden 3 numaralı örnekte de görülmektedir.

Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı olanların sigortalılıkları; esnaf ve sanatkar sicil müdürlüklerine kayıtlı oldukları tarihten itibaren esnaf ve sanatkar sicil müdürlüklerince en geç 15 gün içinde Kuruma bildirilir.

Esnaf ve sanatkar sicil müdürlükleri kendilerine kayıt yaptıran esnaflardan yalnızca vergiden muaf olanların kayıtlarını Kuruma bildirecektir.

2013/11 Sayılı Genelge

Sermaye şirketlerinden; limited şirket ortakları ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarının sigortalılığı, ticaret sicil memurluklarınca tescil edildikleri tarihten itibaren 15 gün içinde sicil memurluklarınca Kuruma bildirilir.

Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde bildirimler; hisse devirlerinde, ortaklar kurulunca devrin yapılmasına karar verildiği tarihten itibaren şirket yetkililerince; şirket kuruluşlarında ise şirketin ticaret sicil memurluklarınca tescil edildikleri tarihten itibaren ticaret sicil memurluklarınca 15 gün içinde yapılır. (Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği, Madde 11)

1/7/2012 tarihinde yürürlüğe giren 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda, limited şirkette pay devirlerinin pay defterine kaydı zorunlu tutulmamasından dolayı limited şirket ortaklarından hisse devri alan yeni ortakların sigortalılıkları, ortaklar kurulunca devrin yapılmasına karar verildiği tarihte başlayacak ve bu tarih ortaklar kurulu kararının, hisse devrine ilişkin tanzim edilen noter devir sözleşmesinin veya devir ticaret sicil memurluğunca tescil edilmiş ise ticaret sicil gazetesinde ilan edildiği nüshasının ibraz edilmesi kaydıyla şirket yetkililerince ortaklar kurulu karar tarihinden itibaren onbeş gün içerisinde Kuruma bildirilecektir.(2013/11 Sayılı Genelge)

Sermaye şirketlerinden; anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının sigortalılığı, yönetim kuruluna seçildikleri tarihten itibaren 15 gün içinde şirket yetkililerince Kuruma bildirilmelidir.

Örnek; 7 ortakla 22.05.2020 tarihinde kurulan bir anonim şirkette, 26.05.2020 tarihinde yapılan genel kurul toplantısında; ortaklardan 5'i yönetim kuruluna seçilmiştir. Bu kişilerin yönetim kuruluna seçildikleri tarih, şirket yetkilileri tarafından 09.06.2020 (dahil) tarihi sonuna kadar Kuruma bildirilmelidir.

6132 sayılı kanuna tabi jokey ve antrenörlerin sigortalılıkları, lisans belgesine istinaden çalışmaya başladıkları tarihten itibaren 1 ay içinde, Türkiye Jokey Kulübünce Kuruma bildirilir.

Tarımsal faaliyette bulunanların bildirimleri, ilgili meslek kuruluşuna kayıt oldukları tarihten itibaren 1 ay içerisinde; ilgili ziraat odası veya kendileri tarafından yapılır.

Sosyal Güvenlik Kurumu; 4/B kapsamında tescili yapılan sigortalılara, tescil tarihlerinden itibaren 1 ay içinde, hak ve yükümlülüklerinin başladığını bildirir.

Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılanlardan, anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının, limited şirket ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarının hisse devri işlemleri ile iflas, tasfiye ve münfesih durumdaki şirketlerin ortaklarının sigortalılık başlangıç ve sona ermesiyle ilgili şirket yetkilileri ile sigortalıların kanuni süre içerisinde bildirimde bulunmamaları halinde Kanunun 102 nci maddesine göre haklarında idari para cezası uygulanacağına dair açık bir hüküm bulunmadığından bu kapsamdaki sigortalılar ile şirket yetkililerinin süresi içerisinde veremedikleri işe giriş ve işten ayrılış bildirgeleri sebebiyle idari para cezası uygulanmayacaktır.

2013/11 Sayılı Genelge

4/B (BAĞ-KUR) Kapsamındaki Sigortalılık Ne Zaman Sona Erer?

Köy ve mahalle muhtarlarının sigortalılığı, muhtarlık görevlerinin sona erdiği tarihte sona erer. Hizmet akdine tabi olarak çalışmaya başlayanların ise çalışmaya başladıkları tarihten 1 gün öncesinden itibaren sona erer.

Ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanların sigortalılıkları, bu mükellefiyetlerinin sona erdiği tarih itibarıyla sona erer.

Gelir vergisinden muaf olanların sigortalılıkları esnaf ve sanatkâr sicil müdürlüklerindeki kayıtlarının silindiği tarihte sona erer.

Esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı, gelir vergisinden muaf 4/B kapsamındaki sigortalıların; aylık faaliyet gelirlerinden elde ettiği kârları (faaliyetlerinden elde ettikleri gelirlerden bunlar için katlandıkları masraflar düşüldükten sonra kalan tutar) asgari ücretten düşük olanların sigortalılıkları, asgari ücretten düşük oldukları tarihte sona erer.

Şahıs şirketlerinden; kollektif şirket, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları ile donatma iştiraki ortaklarının sigortalılıkları, vergi mükellefiyetlerinin bittiği tarihte sona erer.

Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının sigortalılıkları bu görevlerinin bittiği tarihte sona erer.

Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarının sigortalılığı ile limited şirket ortaklarının sigortalılığı, şirketin ticaret sicil memurluğundan kaydının silindiği tarihte sona erer.

Limited şirket ortakları ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarının sigortalılıkları hisse devrine ilişkin alınan ortaklar kurulu kararı ile hissenin devrine ilişkin tanzim edilen noter devir sözleşmesinin ve devrin pay defterine işlendiği sayfanın birer suretlerinin birlikte ibraz edilmesi veya hisse devri ticaret sicil memurluğuna tescil edilmiş ise ticaret sicil gazetesinde ilan edildiği nüshasının ibraz edilmesi kaydıyla ortaklar kurulu karar tarihi itibarıyla sona erer. (Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği, Madde 14)

İflasın açılmasına mahkemece karar verilen şirketlerin ortaklarının sigortalılıkları; sigortalının talebi hâlinde mahkemenin karar tarihinde, sigortalının talebinin olmaması hâlinde ise mahkemece iflasın kapatılmasına karar verildiği tarihte sona erer.

Tasfiyenin açılmasına mahkemece karar verilen şirketlerin ortaklarının sigortalılıkları sigortalının talebi hâlinde mahkemenin karar tarihinde, sigortalının talebinin olmaması hâlinde tasfiye kurulu kararının ticaret sicil memurluğunca tescil edildiği tarihte sona erer.

İflas ve tasfiye durumu ile münfesih duruma düşen şirket ortaklarının, 4/A kapsamında çalışmaya başlamaları halinde; çalışmaya başladıkları tarihten bir gün öncesinden itibaren sona erer.

Tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların sigortalılığı, tarımsal faaliyetlerine son verdikleri tarihten itibaren sona erer.

Tarımsal faaliyette bulunanların; tarımsal faaliyetlerinden elde ettikleri kârların (faaliyetlerinden elde ettikleri gelirlerden bunlar için katlandıkları masraflar düşüldükten sonra kalan tutar) aylık ortalaması brüt asgari ücretten düşük olanların sigortalılığı, asgari ücretin altına düştüğü tarihte; 65 yaşını doldurması sebebiyle talepte bulunanların sigortalılığı ise, talepte bulundukları tarihte sona erer.

4/B kapsamına alınan sigortalıların, sigortalılıklarının devamı sırasında hizmet akdine istinaden 4/A kapsamında çalışmaya başlamaları halinde; 4/B kapsamındaki sigortalılık bir gün öncesinde sona erer.

Herhangi bir yabancı ülkede ikamet eden ve o ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlayan veya ikamet esasına bağlı olarak o ülke sosyal güvenlik sistemine dâhil olanların sigortalılıkları, çalışmaya veya ilgili ülke sosyal güvenlik sistemine dâhil oldukları tarihten bir gün öncesinden itibaren sona erer.

Jokey ve antrenörlerden lisanslarını yenilemeyenlerin sigortalılığı, lisanslı oldukları yılın sonundan itibaren sona erer.

4/B (BAĞ-KUR) Kapsamındaki Sigortılılığın Sona Ermesi Kuruma En Geç Ne Zaman Bildirilir?

4/B kapsamındaki sigortalıların işten ayrılış bildirgeleri; yukarıda belirtilen, sigortalılıklarının sona erme tarihlerini takip eden 10 gün içinde kendileri veya ilgili kuruluşlar tarafından Kuruma bildirilir.

Ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar ile şahıs şirketi ortaklarının sigortalılığı vergi mükellefiyetlerinin sona erdiği tarihte biter.

Vergi dairelerince, vergi mükellefiyeti sona erenlere ilişkin yapılacak bildirimler; vergi mükellefiyeti terk işleminin tesis tarihinden itibaren 2 ayı geçmemek üzere, işlemlerin tekemmül ettirildiği tarihi takip eden günden başlar. Vergi mükellefiyetinin başlangıcı hakkında, yukarıdaki ilgili başlık altında; 2 aylık süre ile ilgili durum işten ayrılış bildirimlerinde de geçerlidir. 5510 sayılı Kanunun, 9'uncu maddesinde; vergi dairelerine gerekli işlemlerin tamamlanması için 2 aylık süre verilmiş ve bu süre zarfında işlemler her ne zaman tamamlanırsa, 10 gün içinde Kuruma bildirilmesi gerektiği belirtilmiştir.

Örnek vermek gerekirse; 03.03.2020 tarihinde işini bırakan ve vergi mükellefiyeti sona eren sigortalının, vergi dairesi tarafından terk işlemleri 03.05.2020 tarihine kadar tamamlanmalı/tekemmül ettirilmeli ve tekemmül ettirildiği tarihi takip eden 10 gün içinde Kuruma bildirilmelidir. Söz konusu tekemmül işlemi 03.05.2020 günü tamamlansa bile bu tarihi takip eden 10 gün içinde, 13.05.2020'ye kadar(dahil) Kuruma yapılan bildirim süresinde yapılmış sayılacak; 04.05.2020 tarihi itibarıyla yapılacak her türlü tekemmül işleminde, Kuruma bildirim konusunda geç kalınmış olacak ve idari para cezası yaptırımı uygulanacaktır.

5510 sayılı Kanunun, 8'inci ve 9'uncu maddelerinde, vergi dairelerinin yapacağı bildirimler hakkında açıkça; ne kadar hızlı çalışmaları gerektiği söylenmiştir. Özetle; mükellefler size başvurduğu zaman, 2 ay içinde başvuruyu ve eki belgelerini değerlendirin ve gidip söz konusu iş yerinde yoklama yapıp bunu doğrulayarak SGK'ya bildirin denmiştir. 2013/11 sayılı genelgede, konuyla ilgili işe giriş bildirgeleri örneklerinde görüldüğü üzere önemli olan tekemmül tarihidir. İşten ayrılış bildirgelerinde bunun aksini uygulamak yanlış olur. Bu sitede karşılaşacağınız yazılarda ve sorularda durum bu olacaktır.

Köy ve mahalle muhtarlarının sigortalılıkları muhtarlık görevlerinin bittiği tarihte sona erer ve bu tarih il ve ilçe mülki amirliklerince ve sigortalılarca 10 gün içinde sigortalı işten ayrılış bildirgesi ile Kuruma bildirilmelidir.

Tekrar muhtar seçilemeyenler veya seçime girmemesi nedeniyle seçim tarihi itibarıyla sigortalılıkları sona eren muhtarların; Kuruma yapılacak bildirimlerine esas 10 günlük süre, il veya ilçe seçim kurullarınca muhtar seçilenlere ilişkin yazının il veya ilçe mülki amirliklerine intikal ettirildiği tarihi takip eden günden başlar. (2013/11 Sayılı Genelge (2019/11 Değişikliği))

Örnek vermek gerekirse; 31 Mart 2019 seçimlerinde, seçime girmemesi nedeniyle muhtarlık görevi seçim tarihi itibarıyla sona eren sigortalının Kuruma bildirimi; muhtar seçilenlere ilişkin yazının mülki amirliğe 05.04.2019 tarihinde intikal ettiği varsayıldığında, 15.04.2019 tarihine kadar(dahil) SGK'ya yapıldığında süresi içinde yapılmış sayılacaktır.

Uzaklaştırılan, tutuklanan, açığa alınan ve sonucunda muhtarlık görevine son verilenlerin bildirimi de mülki amirlikler tarafından, takip eden 10 gün içerisinde yapılır ve bu sürelerde sigortalılıkları devam eder.

4/C (EMEKLİ SANDIĞI) KAPSAMINDAKİLER

4/C (Emekli Sandığı) Kapsamındaki Sigortalılık Ne Zaman Başlar?

Göreve başladıkları tarihten veya kendi hesabına okumakta iken Milli Savunma Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı veya Sahil Güvenlik Komutanlığı hesabına okumaya başlayanların, bu Kurumlar adına okumaya başladıkları tarihte başlar.

4/C (Emekli Sandığı) Kapsamındaki Sigortalılığın Başlangıcı Kuruma En Geç Ne Zaman Bildirilir?

Yukarıda belirtilen başlangıç tarihinden itibaren 15 gün içinde sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirilmeleri gerekir.

Örnek vermek gerekirse; Kamu kurumunda, 4/C kapsamında memur olarak 02.08.2020 tarihinde çalışmaya başlayan sigortalının işe giriş bildirgesi 16.08.2020 tarihine kadar (bu tarih dahil) SGK'ya verilirse süresinde verilmiş kabul edilir.

4/C kapsamındaki sigortalılar hakkında Kuruma süresi dışında verilen, işe giriş ve işten ayrılış bildirgelerinden dolayı idari para cezası (İPC) uygulanmaz. Bu kapsamdaki sigortalıları çalıştıranlara, sadece iş yeri bildirgesi ve aylık prim ve hizmet belgesinin süresi dışında verilmesinden dolayı İPC uygulanır. Bu, kamu kurumlarına işe giriş ve ayrılış bildirgelerinden dolayı ceza uygulanmayacağı anlamına gelmez. 4/A kapsamında çalıştırdıkları sigortalılar hakkında söz konusu bildirgelerin geç verilmesi halinde İPC uygulanır. (5510 Sayılı Kanun, 8'inci Madde, 8'inci Fıkra ve 102'nci Madde (j) Bendi)

Kendini bildirmeyen 4/B-4 kapsamındaki tarım bağ-kurluları ile 4/C kapsamındaki sigortalılar dışındaki tüm 4/A ve 4/B kapsamındaki sigortalıların işe giriş ve işten ayrılış bildirgelerinin süresi içinde verilmemesi halinde, istisnasız her kuruluşa İPC uygulanır.

4/C (Emekli Sandığı) Kapsamındaki Sigortalılık Ne Zaman Sona Erer?

Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanların sigortalılıkları;

Ölüm hâlinde veya aylık bağlanmasını gerektiren (istek, malûlen emeklilik) hâllerde, görev aylıklarının kesildiği tarihi takip eden aybaşından,
5434 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinde belirtilen yaş hadleri ile sıhhi izin sürelerinin doldurulması hâlinde ise bu süre ve hadlerin doldurulduğu tarihleri takip eden aybaşından,
Diğer hâllerde (istifa-müstafi sayılma, görevine son verme) ise görevden ayrıldıkları tarihten itibaren sona erer.
5434 sayılı Kanunun 12'nci ve ek 76'ncı maddeleri uyarınca; istekleri üzerine, sandıkla ilgileri devam ettirilenlerin sigortalılıkları; 6 aydan uzun süre primlerinin ödenmemesi halinde veya talepleri halinde takip eden ay başından itibaren sonlandırılır. Bunlar hakkında işten ayrılış bildirgesi düzenlenmez.

Kısa özet; istifa-müstafi sayılma, görevine son verilme hallerinde ayrıldıkları tarihten; diğer hallerde takip eden ay başından itibaren sona erer.

5434 sayılı Kanunun, 40'ıncı maddesinde belirtilen yaş haddi 65'dir denilebilir. Bu kanuna tabi albaylardan, başmüfettişlere; gümrük muhafaza memurlarından, PTT dağıtıcılarına kadar çeşitli meslek mensuplarının yaş hadleri de ayrıca belirtilmiştir.

4/C (Emekli Sandığı) Kapsamındaki Sigortılılığın Sona Ermesi Kuruma En Geç Ne Zaman Bildirilir?

Yukarıda belirtilen sigortalılık hallerinin sona erdiği tarihi takip eden 10 gün içinde işten ayrılış bildirgesi ile SGK'ya bildirilirler.

Örnek vermek gerekirse; 06.06.2020 tarihinde görevine son verilen devlet memurunun, işten ayrılış bildirgesi 16.06.2020(Dahil) saat 23.59'a kadar SGK'ya bildirilmelidir.

Bildirilmese dahi, yukarıdan hatırlandığı üzere 4/C kapsamındaki sigortalıların işe giriş ve ayrılış bildirgeleri hakkında herhangi bir yaptırım bulunmamaktadır.

Hastalık ve Analık Sigortaları Bakımından Sigortalılık Niteliği Ne Zaman Sona Erer?

Hastalık ve analık sigortası bakımından sigortalılık niteliği;

İlgili kanunlar gereği sigortalının ücretsiz izinli olması, greve iştirak etmesi veya işverenin lokavt ilan etmesi hâlinde; bu hallerin sona ermesini,
Diğer hallerde ise yukarıda belirtilen sigortalılıklarının sona ermesini,

takip eden 10'uncu günden itibaren yitirilmiş sayılır.

İş kazası ve meslek hastalığı bakımından sigortalılık niteliği ise sigortalılığın sona erdiği tarih itibarıyla biter. 4/A veya 4/B kapsamında sigortalılık bulunmadığı sürece iş kazası hükümlerinden yararlanılamaz ve sigortalılığın sona erdiği tarihten sonraki etkenler nedeniyle oluşan hastalıklar meslek hastalığı sayılmaz. Tabii ki çalıştığı iş yerindeki koşullar nedeniyle oluşan meslek hastalıklarının daha sonra meydana çıkması bu kapsamda değildir.

Örnek vermek gerekirse; Çalışmakta olduğu iş yerinden 04.09.2020 tarihinde ayrılan sigortalının, hastalık ve analık sigortası bakımından sigortalılık niteliği 14.09.2020 tarihinden başlanılarak yitirilmiş sayılır. Bu süre zarfında veya öncesinde; ilgili sigortalar kapsamında alınan istirahat raporları için geçici iş göremezlik ödenekleri, 13.09.2020(dahil) tarihine kadar ödenir.

Söz konusu sigortalının bu süre zarfında, aynı kapsamda sigorta kolunun uygulandığı bir işe girmesi halinde; sigortalılık niteliğinin devam etmesinden dolayı iş göremezlik ödeneği ödenmeye devam eder. Aksi duruma bir örnek; 4/A kapsamında tüm sigorta kollarına tabi çalıştığı iş yerinde geçirdiği iş kazası nedeniyle aldığı istirahat raporundan dolayı geçici iş göremezlik almaktayken EK-6 kapsamında çalışmaya başlarsa, bu sigortalılara iş kazası ve meslek hastalığı uygulanmadığından dolayı geçici iş göremezlik ödeneği, farklı kapsamda çalışmaya başlanılan güne kadar ödenir.

(Değişik:RG-5/12/2017-30261) Sigortalının, hastalık ve analık sigortası bakımından geçici iş göremezlik ödeneği almasına esas istirahat raporu süresi içinde, sigortalılık hâlinin herhangi bir nedenle sona ermesi hâlinde, sigortalılığın sona erdiği tarihten sonra en fazla onuncu güne kadar geçici iş göremezlik ödeneği ödenir.

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği, Madde 40, Fıkra 10.

4/B kapsamındaki sigortalılara; hastalık nedeniyle geçici iş göremezlik ödeneği ödenmez. Analık kapsamında bu konudaki hakları da Kurum kayıtlarında yer alan terk tarihlerini takip eden 10'uncu günden itibaren yitirilmiş sayılır. 4/C kapsamındaki sigortalılara, kısa vadeli sigorta kolları (iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık ve analık) uygulanmaz ve dolayısıyla bu kapsamdakiler için bir önemi yoktur.

Sigortalıların İşleri Nedeniyle Geçici Olarak Yurt Dışında Bulunmaları ve Bu Sürelerdeki Sigorta Hak ve Yükümlülükleri

4/A kapsamındaki sigortalıların, geçici görevle yurt dışında geçirdikleri sürelerde,
4/B kapsamındaki sigortalıların, sigortalılıklarına esas iş ile ilgili olarak yurt dışında geçirdikleri sürelerde,
4/C kapsamındaki sigortalıların; mevzuatlarına uygun bir şekilde, geçici veya sürekli görevle yurt dışındaki bulundukları sürelerde,

Sigorta hak ve yükümlülükleri devam eder.

Bu konunun anlatımı buraya kadardır. 5510 sayılı Kanun kapsamında işyerinin; bildirilmesi, devri, nakli, intikali ve işveren kavramı ile ilgili bölüme ulaşmak için buraya tıklayınız.

Benzer birçok bilgi için Akcanakci.com adresini ziyaret ediniz. Yukarıdaki içerik Akcanakci.com adresinden alınmıştır.

Akcanakci

Sigortalılığın Başlangıcı, Sona Ermesi ve Bildirimleri